Jeugdhulp moet toegankelijk zijn voor jeugdigen en gezinnen die zich in de meest kwetsbare situaties bevinden. Op dit moment ontvangt deze doelgroep vaak niet de juiste ondersteuning, zijn er wachtlijsten en staat de betaalbaarheid van jeugdhulp onder druk. Niet alle hulpvragen van jeugdigen of ouders hoeven echter met jeugdhulp beantwoord te worden. Sommige vragen horen bij het gewone opvoeden en opgroeien of zijn vragen die beantwoord kunnen worden in de sociale context van gezinnen.

In de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028 is daarom een belangrijke opdracht opgenomen om lokale teams en de toegang tot jeugdhulp te versterken. Een goede brede analyse (waar een verklarende analyse onderdeel van kan uitmaken) wordt als middel gezien om te beoordelen mét een gezin en/of de jeugdige wat het nodig heeft en waar hulp geboden kan worden (binnen of buiten jeugdhulp); hierbij is ‘matched care’ het uitgangspunt. Deze aanpak maakt het mogelijk om beter in te spelen op de behoeften van jeugdigen en gezinnen, met als doel: duurzame oplossingen te realiseren. Hierdoor keren jeugdigen minder vaak terug in de jeugdhulp, en wordt bijgedragen aan het terugdringen van (onnodige) uithuisplaatsingen. Indien een jeugdige wel (tijdelijk) uit huis wordt geplaatst, zal de Verklarende Analyse helpen om de jeugdige direct passende zorg te bieden (first time right principe).   

Het Expertisenetwerk stimuleert professionals van gemeenten, jeugdhulporganisaties en jeugdbescherming om te gaan werken met de Verklarende Analyse. Daartoe faciliteert, ondersteunt en financiert het Expertisenetwerk initiatieven die het opleiden en trainen van professionals om te werken met een verklarende analyse (mede) als doel hebben. Zo ondersteunen wij bij het komen tot een werkwijze voor het maken van een Verklarende Analyse, kunnen we goede voorbeelden delen, mensen bij elkaar brengen, leren organiseren en onderzoek stimuleren naar het werken met de verklarende analyse. Het gaat niet alleen om scholing, maar vooral om het werken vanuit visie en een richting gevend kader. Maar wat zijn principes, eigenschappen en kenmerken van een goede verklarende analyse?

Hiervoor hebben Ellen Loykens en Hilde Tempel een checklist ontwikkeld. De checklist vind je hier.